Gender aspect of political repression (on the example of East Kazakhstan)

 

DOI: 10.31551/2410-2725-2018-4-4-545-557

 

Zhanbosynovа Albina Sovetovna

professor of Department of history of Kazakhstan, Of he East Kazakhstan state University S. Amanzholova.

 

Kazbekova Ainur Tatimbekovna

senior lecturer, master of history of the Department of history of Kazakhstan Of he East Kazakhstan state University S. Amanzholova

 

Niyazkankyzy Gul'zhanat

k.i.n., SNS, Vostochno-Kazahstanskij gosudarstvennyj universitet im. S. Amanzholova

 

Annotation. Gender history and gender studies are the focus of research that is of particular interest to both men and women today. The purpose of the article is to examine the history of political repression, using gender methodology to see the position of men and women in the new status of the repressed, the transformation of their life strategies as a socio-cultural phenomenon.

The historiographical review shows that the subject of gender studies covers personal, political history, showing the intersection of male and female destinies in global historical processes. The publication analysis shows that gender studies in the post-Soviet space are at the stage of formation, including in Kazakhstan, despite the fact that it was here that the well-known Akmola camp of wives of traitors to the Motherland was located.

The basis of the study of repressive everyday life was an interdisciplinary approach. When writing the study was used synthesis of macro – and micro-historical approaches, as macrohistorical approach reflected the changing socio-economic, spiritual development, and micro-historical approach allowed us to trace the influence of macroevents on the choice of strategy of survival of the repressed.

The gender aspect of political repression has not yet become the subject of a special study, according to the documents, the families of traitors were subjected to repression in a simplified format, no investigation, no court session was held. Some of them were relatives, others their spouses and children. Probably, judging by the content of letters to the chsir, methods of derogatory violence were used, to the male half of the methods of physical violence, which is confirmed by the materials of investigative cases.

Key words: gender history; Akmola camp of wives of traitors of the Motherland; East Kazakhstan; political repressions; deportation; letters; oral history.

 

Саяси қуғын-сүргіннің гендерлік аспектісі (Шығыс Қазақстанның мысалында)

 

Жанбосинова Альбина Советқызы

тарих ғылымдарының докторы, Қазақстан тарихы қафедрасының профессоры, С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан Мемлекеттік университеті.

 

Казбекова Айнур Татимбеққызы

Аға оқытушы, тарих магистрі, Қазақстан тарихы қафедрасы, С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан Мемлекеттік университеті.

 

Ниязханқызы Гүлжанат

т.ғ.к., АҒҚ,  С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті

 

Аңдатпа. Бүгінгі күні еркектер мен әйелдердің негізінде зерттеуге бағытталған гендерлік тарих пен гендерлік зерттеулер ерекше қызығушылық тудырады. Мақаланың мақсаты қуғын – сүргінге ұшыраған жаңа статустағы еркек пен әйелдің жағдайын, олардың өмірлік стратегиясының әлеуметтік – мәдени феномен ретінде өзгеріске ұшырауын гендерлік әдіснаманы қолдана отырып, саяси қуғын – сүргіннің тарихын қарастыру болып табылады.

Тарихнамалық шолу гендерлік зерттеу тақырыбы жаһандық тарихи үрдістегі еркектер пен әйелдердің тағдырларының ұштасуын көрсетіп, жеке тұлғалық, саяси тарихты қамтитындығын дәлелдеп отыр. Жарияланған мақалалар мен еңбектерді талдау барысында посткеңестік кеңістікте, соның ішінде бәрімізге белгілі отанын сатқандардың әйелдеріне арналған Акмола лагері орналасқан Қазақстанда да осы тақырыптағы гендерлік зерттеу қалыптасу кезеңінде екендігін көрсетіп отыр.

Қуғын – сүргіннің күнделіктіліктің зерттеу негізі пәнаралық тәсіл болып табылады. Зерттеу барысында макро және микротарихилық тәсілдердің жиынтығы қолданылды. Себебі, макротарихилық тәсіл қоғамның әлеуметтік – экономикалық, рухани дамуының өзгерістерін көрсетсе, микротарихилық тәсіл қуғын – сүргінге ұшырағандардың өз стратегиясын таңдауда көлемді оқиғалардың тигізген ықпалын анықтауға мүмкіндік береді.

Саяси қуғын – сүргіннің гендерлік аспектісі арнайы зерттеудің пәні ретінде әлі де болса қарастырылмаған. Құжаттарға назар аударатын болсақ, отанын сатқандардың отбасылары тергеусіз, сотпен қарастырылмай, жазаланды. Олардың арасында туысқандары, жұбайлары және балалары болды. ЧСИР-ге жіберілген хаттардың мазмұнына қарайтын болсақ, ер адамдарға  абыройына нұқсан келтіретін күштеу тәсілдері қолданылған. Олар тергеу істерінің материалдарымен дәлелденген.

Түйінді сөздер: гендерлік тарих; АЛЖИР; Шығыс Қазақстан; саяси қуғын – сүргін; депортация; хаттар; ауызша тарих.

 

Гендерный аспект политических репрессий (на примере Восточного Казахстана)

 

Жанбосинова Альбина Советовна

доктор исторических наук, профессор кафедры истории Казахстана Восточно-Казахстанского государственного университета имени С. Аманжолова. Республика Казахстан,070004,ул. Казахстан, 55. E-mail: sovetuk@rambler.ru.

 

Казбекова Айнур Татимбековна

магистр истории старший преподаватель кафедры истории Казахстана Восточно-Казахстанского государственного университета имени С. Аманжолова. Республика Казахстан,070004, ул. Казахстан, 55.E-mail:akasbekova2008@mail.ru.

 

Ниязханқызы Гүлжанат

к.и.н., СНС, Восточно-Казахстанский государственный университет им. С. Аманжолова

 

Аннотация. Гендерная история и гендерные исследования в фокусе изучения, которой находятся как мужчины, так и женщины сегодня представляют особый интерес. Цель статьи проанализировать историю политических репрессий, применяя гендерную методологию, чтобы рассмотреть положение мужчины и женщины в новом для них статусе репрессированных, трансформацию их жизненных стратегий как социокультурный феномен.

Историографический обзор свидетельствует, что тематика гендерных исследований охватывает персональную, политическую историю, показывая пересечение мужских и женских судеб в глобальных исторических процессах. Публикационный анализ свидетельствует, что гендерные исследования в постсоветском пространстве находятся на стадии становления, в том числе и в Казахстане, несмотря на то, что именно здесь располагался всем известный Акмолинский лагерь жен изменников родины.

Основой исследования репрессивной повседневности стал междисциплинарный подход. При написании исследования был использован синтез макро- и микроисторических подходов, поскольку макроисторический подход отразил изменения социально-экономического, духовного развития общества, а микроисторический подход позволил проследить влияние макрособытий на выбор стратегии выживания репрессированных.

Гендерный аспект политических репрессий еще не стал предметом специального исследования, судя по документам, семьи изменников родины подвергались репрессированию в упрощенном формате, не следствия, ни, судебного заседания не проводилось. Одни из них оказались родственниками, другие их супругами и детьми. Вероятно, судя по содержанию писем к ЧСИР применялись методы уничижительного насилия, к мужской половине методы физического насилия, что подтверждается материалами следственных дел.

Ключевые слова: гендерная история; АЛЖИР; Восточный Казахстан; политические репрессии; депортация; письма; устная история.