ХХ ғасыр басындағы Зайсан аймағы қоғамдық-саяси қайшылықтар кезеңінде

 

DOI: 10.31551/2410-2725-2019-5-1-90-99

 

Оспанова Рыскуль

тарих ғылымдарының кандидат, Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің  доценті, Алматы, Қазақстан. E-mail: ablai_angel@mail.ru

 

Аңдатпа. ХХ ғасыр басындағы саяси  оқиғалар  барысында Зайсан аймағының тарихында  біршама оқиғалар орын алды. Соның ішінде бірінші орыс революциясы Зайсан жұмысшыларының  саяси оянуына, жұмысшылар мүдделерінің тоғысуына  оң ықпал етті. Ал империялық өкімет тарапынан жұмысшылар мен кедейлердің  талаптары қанағатсыз, тек  талаптар  ретінде  қалып  отырған. Оған өлкеде әлеуметтік-экономикалық қатынастың әліздігі және жұмысшы табының аздығы себеп болды. Бірақ аймақтағы халықтың отарлық  саясатқа қарысы  бас көтере алатындығы дәлелденді. Мақалада Зайсан аймағындағы ХХ ғасыр басындағы  саяси  толқулардан бастап, 1916 жылғы көтеріліс кезеңіндегі аймақтағы тарихи оқиғалар  баяндалады. Өлкеде ХХ ғ. басында қазақ елінің басқа аймақтарындағы сияқты саяси-әлеуметтік қайшылықтарды басынан өткізді.ХХғ. басында кен орындарында жұмысшылар шерулері мен толқулары болды.1916 жылғы оқиғаға байланысты Мүрсәлім бастаған және “солдаттар бүлігі” деген толқулар аймақты қамтыған.Онымен қатар өлкедегі жер дауы да шешімін таппаған мәселенің біріне айналды. Халық өкілі Әбзанидің  Кендірлік жер дауын шешу туралы тартыстары патша үкіметінің отарлық, бодандық саясатына қарсылықтың  бір көрнісі. 

Түйінді сөздер: Зайсан; империялық саясат; уезд; революция; болыс; шерулер,толқулар; солдаттар бүлігі.

 

Zaisan region at the beginning of the XX century  in the years of social-political contradiction

 

Ospanovа Riskul

Candidate of Historical Sciences, Associate Professor of KazNPU named after Abai, Almaty, Kazakhstan. E-mail: ablai_angel@mail.ru

 

Abstract. During political contradictions at the beginning of the 20th century, many events occurred in the Zaisan region. Namely, the first Russian revolution had a positive effect on the interests of the workers in a political awakening from Zaisan. And the demands of the workers and the poor on the part of the imperial government were unsatisfactory, remained ordinary demands. This was due to the weak socio-economic situation in the region and the low working class. But it has been proven that people in the region can stand up to colonial politics. The article describes the events in the region from political upheavals in the early twentieth century to the uprising of 1916 in the Zaisan region. At the beginning of the twentieth century in the region, as in other parts of the Kazakh land, it underwent political and social contradictions.

At the beginning of the twentieth century there were strikes and unrest in the region. The 1916 incidents were triggered by a wave led by Mursalim and the Soldiers Rising. In addition, land dispute in the region has become a problem. The conflict of the people's representative Abzani to settle the land dispute is a manifestation of opposition to the colonial policy of the tsarist government.

Keywords: Zaisan; imperial politics; county; revolution; great upheavals; marches; unrest; soldier riot.

 

Зайсанский регион начале ХХ века в годы общественно-политического противоречия

​

Оспанова Рыскуль

кандидат исторических наук, доцент КазНПУ имени Абая. Алматы, Казахстан. E-mail: ablai_angel@mail.ru

 

Аннотация. Во время политических противоречий в начале XX -го века Зайсанском районе произошло много событий. А именно, первая русская революция положительно повлияла на интересы рабочих в политическом пробуждении из Зайсана. И требования рабочих и бедных со стороны имперского правительства являлись неудовлетворительными, оставались обычными требованиями. Это было связано со слабой социально-экономической ситуацией в регионе и низким рабочим классом. Но было доказано, что люди в регионе могут противостоять колониальной политике. 

В статье описываются события в регионе от политических потрясений в начале XХ века до восстания 1916 года в Зайсанском регионе. В начале ХХ века в регионе, как и в других частях казахской земли, он претерпел политические и социальные противоречия.

В начале ХХ века в регионе были забастовки и волнения. Инциденты 1916 года были  вызваны волной во главе с Мурсалимом и «Восстанием солдат». Кроме того, земельный спор в регионе стал проблемой. Конфликт народного представителя Абзани по урегулированию земельного спора является проявлением возражения против колониальной политики царского правительства. 

Ключевые слова: Зайсан; имперская политика; уезд; революция; большие потрясения; марши; волнения; бунт солдат.