Lysenko | altaijournal

On the causes of the civil war of 1918-1921 in the Steppe region

DOI: 10.31551/2410-2725-2018-4-4-594-609

Lysenko Yuliya Alexandrovna

Doctor of History, Professor of the Аltai State University. Russian Federation,656023, Barnaul, Lenin str., 61. E-mail: iulia_199674@mail.ru

Abstract. The article analyzes the socio-political situation in the Steppe Territory on the eve of the civil war of 1918–1921. It is noted that it developed in line with the all-Russian tendencies and was associated with the establishment of Soviet power in the region, also the holding of elections to the All-Russian Constituent Assembly, the creation of the national-cultural autonomy of Alash. At the same time, the absence of the social base of Bolshevism in the Steppe Territory and the multi-polarity of social and political forces (from the cells of the Russian socialist and petty-bourgeois parties, to purely regional political forces expressing the interests of various ethno-social and ethno-religious groups of the population) gave the struggle for power on the eve of the civil war more hard temper.
The author examined that from November 1917 to March 1918 in the Steppe Territory there was a multi-power situation mediated by the results of elections to the All-Russian Constituent Assembly. Various socio-political forces tried to find compromise solutions through dialogue and form local coalition authorities. However, as events showed, the Bolsheviks sought to seize its monopoly, to implement their socio-economic program related to the establishment in the country and the region of the dictatorship of the proletariat, inciting class and class contradictions that gave rise to class struggle. This policy was perceived by a certain part of the population of the Steppe Territory ambiguously, contributed to the delimitation of social and political forces in the region, the formation of the anti-Bolshevik opposition and led, ultimately, to armed civil confrontation.

Keywords: Russia; Steppe region; civil war; Bolsheviks; Alash-Orda; Social Revolutionaries.

Далалық өлкедегі 1918-1921 жылдардағы азамат соғысының себептері жөніндегі мәселеге

Лысенко Юлия Александровна

тарих ғылымдарының докторы, Алтай мемлекеттік университетінің профессоры. Ресей Федерациясы, 656023, Барнаул қ, Алтай өлкесі, Ленин даңғылы, 61. E-mail: iulia_199674@mail.ru

Аңдатпа. Мақалада 1918-1921 жж. азамат соғысы қарсанындағы Далалық өлкедегі әлеуметтік-саяси жағдай қарастырылады. Алаш ұлттық-мәдени автономиясының құрылуымен, Бүкілресейлік құрылтай жиналысына сайлау өткізумен, аймақта кеңес өкіметінің орнатылуымен байланысты болды және жағдайдың жалпы ресейлік тенденциялар ағымында дамығандығы көрсетіледі.

Сол кезде, Далалық өлкедегі большевизимнің әлеуметтік базасының және қоғамдық-саяси күштердің әржақтылығы (халықтың әртүрлі этноәлеуметтік және этноконфессионалды топтарының мүдделерін білдіретін таза аймақтық саяси күштерге дейін)азамат соғысы қарсаңында билік үшін күреске қатал сипат берген.

Автор, 1917 жылдың қарашасынан 1918 жылдың наурызына дейін Далалық өлкеде, Бүкілресейлік құрылтай жиналысының қорытындыларымен туындаған көпбилікті жағдай қалыптасты деген қорытындыға келеді.

Әртүрлі қоғамдық-саяси күштер диалог негізінде компромисстық шешімдер табуға және биліктің жергілікті коалициялық органдарын қалыптастыруға тырысты. Бірақ, оқиғалар көрсеткендей, большевиктер елде және аймақта пролетариат диктатурасын орнатумен таптық күресті туындатқан таптық және сословиелік қарама-қайшылықтарды өршітумен байланысты, өздеріңің әлеуметтік-экономикалық бағдарламаларын жүзеге асыруға тырысты. Осы саясат Далалық өлкенің белгілі бір бөлігімен біржақты қабылданбады, аймақта саяси-қоғамдық күштерддң межеленуіне, антибольшевиктік оппозицияның калыптасуына және қарулы азаматтық қарсыласуға әкелді

Түйін сөздер: Ресей; Далалық өлке; азаматтық соғыс; большевиктер; Алаш-орда; эсерлер.

К вопросу о причинах гражданской войны 1918-1921 годов в Степном крае

Лысенко Юлия Александровна

доктор исторических наук, профессор Алтайского государственного университета. Российская Федерация, 656023, г. Барнаул, Алтайский край, проспект Ленина, 61. E-mail: iulia_199674@mail.ru

Абстракт. В статье анализируется социально-политическая ситуация в Степном крае накануне гражданской войны 1918–1921 гг. Отмечается, что она развивалась в русле общероссийских тенденций и была связана с установлением советской власти в регионе, проведением выборов во Всероссийское учредительное собрание, созданием национально-культурной автономии Алаш. В тоже время, отсутствие социальной базы большевизма в Степном крае и многополярность общественно-политических сил (от ячеек российских партий социалистического и мелкобуржуазного направления, до чисто региональных политических сил, выражавших интересы различных этносоциальных и этноконфессиональных групп населения) придали борьбе за власть накануне гражданской войны более жесткий характер.

Автор приходит к заключению, что с ноября 1917 г. по март 1918 г. в Степном крае складывалась ситуация многовластия, опосредованная итогами выборов во Всероссийское учредительное собрание. Различные общественно-политические силы пытались на основе диалога находить компромиссные решения и формировать местные коалиционные органы власти. Однако, как показали события, большевики стремились к монопольному ее захвату, реализации своей социально-экономической программы, связанной с установлением в стране и регионе диктатуры пролетариата, разжиганием классовых и сословных противоречий, порождавших классовую борьбу. Данная политика воспринимались определенной частью населения Степного края неоднозначно, способствовала размежеванию общественно-политических сил в регионе, формированию антибольшевистской оппозиции и привела, в конечном итоге, к вооруженному гражданскому противостоянию.

Ключевые слова: Россия; Степной край; гражданская война; большевики; Алаш-орда; эсеры

Для цитирования:

Лысенко Ю. К вопросу о причинах гражданской войны 1918-1921 годов в Степном крае//Мир Большого Алтая 2018. Т.4. №4. С. 594-609. https://www.journalaltai.com/4-3-2018

DOI:10.31551/2410-2725-2018-4-4-594-609

Reference

Amanzholova, 1994 – Amanzholova, DA 1994 Kazakhskiy avtonomizm i Rossiya, Moskow. (in Rus).
Amanzholova,2009 – Amanzholova, DA 2009 Na izlome. Alash v etnopoliticheskoy istorii Kazakhstana, Almaty. (in Rus).
Amanzholova 2015 – Amanzholova, DA 2015 Iz istorii vzaimodeystviya Vremennogo Sibirskogo pravitelstva i Alash-Ordy, Russkaya starina. Vyp.(13), T.1. (in Rus).
Baykenov, 1962 – Bajkenov, M 1962 K istorii pervyh agrarnyh preobrazovanij v yuzhnyh rajonah Kazahstana (1918–1920 gody) // Iz istorii Oktyabr'skoj revolyucii i Grazhdanskoj vojny v Kazahstane. –Alma-Ata T.13. (in Rus).
Galuzo,1965 – Galuzo, PG 1965 Agrarnye otnosheniya na yuge Kazahstana v 1867–1914 gg. Alma-Ata. (in Rus).
Gafurov, 1972 – Gafurov, K.A 1972 Bor'ba za internacional'noe splochenie trudyashchihsya Srednej Azii i Kazahstana v pervye gody Sovetskoj vlasti (1917–1924). M. (in Rus).
Gerasimov, 1964 – Gerasimov, SN 1964 Ustanovlenie Sovetskoj vlasti v Ust'-Kamenogorske i rajone rudnogo Altaya. 1917–1921 gody. – Ust'-Kamenogorsk. (in Rus).
Grigoryev, 1984 – Grigor'ev, VK 1984 Razgrom melkoburzhuaznoj kontrrevolyucii v Kazahstane. 1920–1922. – Alma-Ata. (in Rus).
Dvizheniye Alash, 2005 – Dvizhenie Alash: Sbornik dokumentov i materialov. Dekabr' 1917 g. – maj 1920 g. – Almaty, 2005. – T.2. (in Rus).
Dekrety Sovetskoy 1957 – Dekrety Sovetskoj vlasti. –T.I. –M., 1957. (in Rus).
Znamenskiy, 1976 – Znamenskij, ON 1976 Vserossijskoe Uchreditel'noe sobranie: istoriya sozyva i politicheskogo krusheniya. L. (in Rus).
Inoyatov, 1984 – Inoyatov, HSH 1984 Narody Srednej Azii v bor'be protiv interventov i vnutrennej kontrrevolyucii. – M. (in Rus).
Kozhabayev, 1965 – Kozhabaev, ST 1965 Bor'ba trudyashchihsya Prikaspijskih rajonov Kazahstana za pobedu Sovetskoj vlasti. – Alma-Ata. (in Rus).
Lysenko, 2014 – Lysenko, YUA 2014 i dr. Tradicionnoe kazahskoe obshchestvo v nacional'noj politike Rossijskoj imperii: konceptual'nye osnovy i mekhanizmy realizacii (XIX – nachalo HKH vv.). – Barnaul. (in Rus).
Nurpeisov, 1987 – Nurpeisov, KN 1987 Stanovlenie Sovetov v Kazahstane (mart 1917 g. – iyun' 1918 g.). – Alma-Ata. (in Rus).
Omskiye bolsheviki, 1967 – Omskie bol'sheviki v period Oktyabr'skoj revolyucii i uprochenie Sovetskoj vlasti (mart 1917 – maj 1918 gg.). – Omsk, 1967. (in Rus).
Pokrovskiy, 1967 – Pokrovskij, SN 1967 Razgrom inostrannyh voennyh interventov i vnutrennej kontrrevolyucii v Kazahstane (1917–1920 gg.). – Alma-Ata. (in Rus).
Protasov, 1997 – Protasov, LG 1997 Vserossijskoe Uchreditel'noe sobranie: Istoriya rozhdeniya i gibeli. –M.. (in Rus).
Protasov, 2008 – Protasov, LG 2008 Deputaty vserossijskogo uchreditel'nogo sobraniya: ehtnonacional'nyj aspekt // Nauchnye vedomosti. № 1 (41). Vypusk 5. –S. 88–94. (in Rus).
Sapargaliyev,1948 – Sapargaliev, MS 1948 Vozniknovenie Kazahskoj sovetskoj gosudarstvennosti (1917–1920 gg.). – Alma-Ata. (in Rus).
Sobraniye uzakoneniy, 1942 – Sobranie uzakonenij i rasporyazhenij pravitel'stva za 1917–1918 gg. Upravlenie delami Sovnarkoma SSSR. – M., 1942. (in Rus).
Etnopoliticheskiye i etnosotsialnyye, 2016 – EHtnopoliticheskie i ehtnosocial'nye processy v central'noaziatskih okrainah Rossii v period revolyucij 1917 g. i pervye gody sovetskoj vlasti. Dokumenty i izvlecheniya. –Barnaul, 2016. (in Rus)