Сталинизм дәуіріндегі дауыс пен рахым

 

DOI: 10.31551/2410-2725-2019-5-1-32-47

 

Касымова Дидар

ҚМЭБИ университеті, ассистент-профессор, Алматы, Қазақстан. E-mail: didar@kimep.kz

 

Аңдатпа. Мақалада кеңестік Қазақстан тұсындағы кәсіби мансабының қалыптасуы  сталинизмнің  өркендеуі тұстас келген мәдени өндірістің мезо-деңгейдегі өкілдері қызметтерінің кейбір қырлары қарастырылады. Күләш Байсейітова мен Шара Жиенқұлова қазақ әйелдерінің бейнесі, олардың қабілеті туралы қалыптасқан отаршылдық еуроцентристік көзқарастарды өзгерткен алғашқы қазақ әйелдері болды. Күләш Байсейітова мен Шара Жиенқұлованың тағдырындағы Кеңестік режимнің оң ықпалын атап өтуге болады. Олар өнердің жаңа түрлері - опера мен балеттің  негізін қалады, оларды  өздері сомдаған бейне арқылы ғана емес, халықтық деңгейде дәріптеліп, бұқаралық ақпарат құралдарының қолдауымен тез арада өзге  республикаларға таратып, өнер қазынасына айналдырды. Қ. Байсейітова мен Ш. Жиенқұлова режимге пайдалы бола алды және мемлекеттік патернализм олардың актриса ретінде барлық әлеуметтік мүмкіндіктерді пайдалануында ғана емес, сонымен қатар өздерінің әйелге тән қылықтарымен оның халыққа қарсы қатыгездігін «бәсеңдетуге» мүмкіндік берді.

Түйін сөздер: Шара Жиенқұлова; сталинизм; қазақ әйелі.

 

Voice and grace in the stalinism times

 

Kassymova Didar

KIMEP University, assistеnt professor, Almaty, Kazakhstan. E-mail: didar@kimep.kz

 

Abstract.The article elucidates some aspects of the activities of meso-level artists in the cultural production in the soviet Kazakhstan, whose professional career begins in the Stalinist times. Kulaysh Baiseitova and Shara Zhienkulova were the first Kazakh women who changed colonial Euro-centrist visions of how look and what can do female Kazakhs. The soviet regime played positive role in the fates of Kulyash Baiseitova and Shara Zhienkulova. They were the among the founders  of new forms of arts – opera and ballet, democratized them not at the expense of  images but popularization via media outlets, that made those images well recognized among the general public across the soviet Kazakhstan. Baiseitova and Zhienkulova were useful for the regime and it provided in turn a paternalist support by social benefits, as these women could sweeten negative effects of the regime brutal policies. 

Key words: Shara Zhienkulova; Stalinism; Kazakh woman.

 

Голос и грация в эпоху сталинизма

 

Касымова Дидар

университет КИМЭП, ассистент-профессор, Алматы, Казахстан. E-mail: didar@kimep.kz

 

Аннотация. В работе рассматриваются некоторые аспекты деятельности представителей мезо-уровня культурного производства в советском Казахстане, становление профессиональной карьеры которых приходится на расцвет сталинизма. Куляш Байсеитова и Шара Жиенкулова были едва ли не первыми  казашками, которые изменили колониальные евроцентристские  представления о том, как выглядят и что умеют делать казашки. В судьбах Куляш Байсеитовой и Шары Жиенкуловой советский режим сыграл позитивную роль. Они стояли у истоков создания новых видов искусства - опера и балет, и демократизировали их не только за счет образов, ими созданных, но и, популяризируя созданные образы, посредством средств массовой информации они тиражировались в огромных количествах и в считанное время становились достоянием внимания во всех уголках республики. Байсеитова и Жиенкулова сумели стать, полезными режиму, их государственный патернализм проявился в том, что артистки не только пользовались социальными благами, но и сумели в значительной степени «сгладить» своими женскими чарами жестокость его проявлений в отношении населения.

Ключевые слова: Шара Жиенкулова; сталинизм; казашка.